Begin november zijn we vertrokken naar Mexico om het 5e ICPAN congres bij te wonen. In Caribische sferen waren er in totaal 135 deelnemers, uit 14 landen. Australië, Brazilië, Denemarken, Hongkong, Ierland, Nieuw-Zeeland, Zuid-Korea, Zweden, Groot-Brittannië, Griekenland, Verenigde Staten, Canada en Qatar en 6 deelnemers uit Nederland.

De meesten kwamen uit de VS, toch viel hun aantal wat tegen (2 jaar terug in Sydney waren er in totaal 300 deelnemers).

Dag 1

De openingsceremonie bestond uit een presentatie van alle deelnemende landen waarin ze een specifiek onderwerp eruit lichtten, dat belangrijk was voor hun land. Daarna begon de eerste plenaire sessie door Dr. Ligia Fahl Fonseca uit Brazilië. Zij heeft verschillende onderzoeken gedaan naar dorstgevoel bij patiënten voor en na een operatie. Dorst geeft na pijn het meeste oncomfortabele gevoel bij patiënten. Uit haar verhaal bleek gelijk al een groot verschil: in Brazilië worden patiënten na een ok nog vaak een tijd nuchter gehouden; er wordt zeer terughoudend omgegaan met drinken geven.

In Nederland geven we in bijna alle ziekenhuizen al waterijs op de recovery aan de meeste patiënten. Alleen na specifieke operaties mogen patiënten niets per os na een operatie. Maar zeker preoperatief zou er nog wel wat verbeterd kunnen worden. Patiënten op de holding klagen vaak wel over dorst en een droge mond. Dr. Fahl heeft onderzocht dat ijs effectiever is dan water, omdat dit bepaalde receptoren activeert in de larynx. Om preoperatief dorst te verminderen, kan er tot 3 uur voor de operatie kauwgum genomen worden en/of een mentholijsje van 30 ml. Kortom: meer aandacht voor dorst.

Na de pauze konden er 2 parallelle sessies gevolgd worden.

In Toronto, Canada, heeft het ziekenhuis de dagverpleging en recovery samengevoegd om de doorstroom van patiënten te bevorderen. Voorheen stagneerde de patiëntenstroom vanaf de Ok, omdat de recovery vol lag, of door personeelsgebrek. In Waking Up….. staat een artikel over het OLVG die een OK lounge heeft geopend.

Alita Campbell (VS) vertelde over de integrale rol van recovery verpleegkundigen bij ERAS-patiënten. ERAS is ook in Nederland al een tijd ingevoerd, maar niet in elk ziekenhuis even uitgebreid. In haar ziekenhuis werd het ook al bij niet-operatieve patiënten toegepast: bijvoorbeeld patiënten die een stamceltransplantatie ondergaan. Kort gezegd: DREAMS- Drink, Eat, Analgesia, Mobilisation, Sleep.

Er wordt op de recovery al gemobiliseerd (ook in Nederland al in meerdere ziekenhuizen, waaronder Wilhelmina Ziekenhuis Assen; zie artikel vorige Waking Up van Rufus van Dooren). Wat betreft de analgesie is de trend dat de epidurale katheters minder worden toegepast en er meer regionale anesthesie en plexusblokken worden gegeven. Door ERAS toe te passen bij veel meer chirurgische ingrepen, waarbij de patiënt centraal staat, geeft dit een snellere doorstroom op de recovery en verminderde ligduur waardoor de kosten van de ziekenhuiszorg gereduceerd worden. In het onderzoek werd aangetoond dat de ligduur 2,5 dag korter was en er 60% minder opioïden werden gegeven.

Hierna volgde een presentatie over de implementatie van een checklist om preoperatief al kinderen met een risico op postoperatieve respiratoire complicaties op te sporen, zodat men beter voorbereid is op het optreden van deze complicaties. De verpleegkundige neemt een checklist door met de ouders, voordat het kind geopereerd wordt. Uit dit Evidence Based onderzoek kwam bijvoorbeeld naar voren dat Afro-Amerikaanse kinderen een verhoogd risico op postoperatieve complicaties hadden, onder meer doordat ze meer blootgesteld werden aan luchtvervuiling (lagere sociaal economische klasse) en hun opbouw van het skelet (genetische factor).

De voorzitter van ICPAN en medeauteur van het vakblad van de Amerikaanse vereniging van recovery verpleegkundigen (JOPAN), Joni Brady en Jan Odom-Forren hielden een betoog over de enorme toename van opioïdverslaafden en -doden in de VS, en wat de rol van de verpleegkundige hierbij kan zijn. Verpleegkundigen vertellen vaak wel aan de patiënten dat opioïden verslavend zijn bij langdurig gebruik, maar geven onvoldoende informatie over hoe opioïden opgeborgen zouden moeten worden en waar overgebleven pillen naartoe moeten. Recovery verpleegkundigen hebben de mogelijkheid om op een uniforme manier veilig met opioïden om te gaan en daardoor misbruik te verminderen, bijvoorbeeld door een brochure mee te geven aan de patiënt. Doordat pillen thuis gewoon voorhanden liggen, raken vaak ook huisgenoten verslaafd.

Gathering of Nations

Na de middagpauze werden we verdeeld in groepjes, om met elkaar van gedachten te wisselen over verschillende onderwerpen: eerst gaf Hanneke van Kooten een presentatie over de enquête naar het toepassen van complementaire zorg (muziek, aromatherapie, healing touch, warmtemanagement) door recovery verpleegkundigen die ze heeft gehouden.

Overdracht op de PACU: in Denemarken vindt de overdracht plaats volgens SBAR-methode. Herkenbare praktijken dat de overdracht soms chaotisch en snel wordt gedaan, ondanks het gebruik van een checklist. Hoe gaan we om met al dat afval dat we produceren op het operatiecomplex? In de VS wordt gekeken hoe ze materialen een 2e bestemming kunnen geven, bijvoorbeeld operatiesokken worden gewassen en aan de daklozenopvang gegeven. In alle landen wordt afval gescheiden ingezameld, in het ene land uitgebreider dan in het andere.

Vanuit de BRV was de vraag ingebracht hoe we de richtlijn personele bezetting op de recovery beter kunnen vormgeven en hoe ziekenhuizen in andere landen dit invullen. Er blijkt dat in de meeste landen geen echte richtlijnen hierover bestaan; meestal wordt ongeveer 1 recovery verpleegkundige op 2 patiënten gezet. In een latere presentatie vanuit Denemarken werd een meer specifieke onderverdeling van patiënten in zorgzwaarte gebruikt om te bepalen hoeveel patiënten je op dat moment kunt verplegen.

 

Verpleegkundige/patiënt-verdeling in meest voorkomende situaties per land, N=11

Zweden had als onderwerp aangedragen hoe scholing kan bijdragen aan het verhogen van het niveau van de recovery verpleegkundige. Via een skillsladder (zie bijlage) kunnen de verpleegkundigen ingedeeld worden in 7 niveaus. Hierdoor is inzichtelijk welke niveaus er aanwezig zijn, en wat er voor nodig is om een stap verder in deskundigheid te komen. Zweden is op deze manier bezig specifieke opleidingen voor de verschillende niveaus te ontwikkelen. Dat werd wel duidelijk: de opleidingen van de medewerkers op het operatiecomplex verschillen erg tussen de landen. Sommige landen hebben dus nog geen gespecialiseerde opleidingen tot anesthesiemedewerker of recovery verpleegkundige.

Het was een goede manier om over recovery gerelateerde onderwerpen informatie uit te wisselen met verpleegkundigen uit andere landen en meer te weten te komen over het werk in andere landen.

Dag 2

Om half negen begon dag 2 met de Zweedse verplegingswetenschapper Ulrica Nilsson uit Zweden. Haar verhaal ging over recovery in de breedste zin van het woord: op de verkoeverkamer tot het verdere herstel thuis. Een operatie vergt niet alleen lichamelijk herstel, maar ook psychisch herstel. Het is belangrijk dat ook aandacht uitgaat naar andere, minder voor de hand liggende klachten zoals moeheid, pijnlijke spieren, mentale discomfort/depressieve gevoelens.

Dit kan bijvoorbeeld gebeuren via een app waarin de patiënt thuis kan aangeven hoe het gaat en of er contact gewenst is met een dokter of verpleegkundige. Via dit contact worden de meeste vragen opgelost. Door deze 24-uurs hulplijn voelen patiënten zich gehoord en serieus genomen. In Nederland wordt onderzoek gedaan door een aantal ziekenhuizen met een website waarop patiënten hun persoonlijke herstelperiode kunnen volgen en kijken wat ze wanneer mogen en of hun herstel volgens schema gaat (www.ikherstel.nl). EHealth kan hierin dus van grote betekenis zijn.

Uit Australië kwam Paula Foran vertellen over het gebruik van zuurstof op de recovery postoperatief. “Vroeger” kregen alle patiënten standaard postoperatief zuurstof, want dat was goed voor de patiënt, dacht men. Aan de hand van een casus illustreerde zij dat het geven van zuurstof zonder naar achterliggende oorzaken van desaturatie te kijken, belangrijke postoperatieve complicaties kan maskeren. Zuurstof toedienen dient per patiënt te worden bekeken en goed afgewogen te worden, waarbij mogelijke oorzaken van desaturatie goed onderzocht moeten worden.

Bij de volgende 2 sessies was Simone zaalvoorzitter; korte introductie van de spreker, tijdsbewaking en na afloop het vragen stellen coördineren.

Uit Amerika hield recovery verpleegkundige Xiao Wang zijn voordracht over het verminderen van de postoperatieve angst bij de patiënt en diens familie. Het toelaten van familie op de PACU is van groot belang bij het verminderen van deze angst, ook het goed informeren van de patiënt en familie door het chirurgisch team draagt hieraan bij. Dit kan door e-communicatie: een sms of app-bericht door de chirurg aan de familie.

Bente Buch uit Kopenhagen had als onderwerp hoe gedurende de dag de patiënten op een goede manier verdeeld kunnen worden onder de verpleegkundigen op de PACU, rekening houdend met schommeling in de zorgzwaarte van patiënten. In Rigs Hospitalet gebruiken ze al een aantal jaar een instrument om de patiënten in 3 categorieën in te delen, op 4 niveaus: Observatie, Monitoring, Zorg en Behandeling.

  • Categorie 1: stabiele patiënt, standaard monitoring
  • Categorie 2: minder stabiel; verpleegkundige/chirurgische/anesthesiologische complicaties; interventie nodig,
  • Categorie 3: onstabiele patiënt, maximale monitoring+behandeling

De verpleegkundigen kunnen dit instrument gebruiken om bij de coördinator van die dag aan te geven wat de zorgzwaarte van hun patiënt(en) op dat moment is en of ze nog een patiënt erbij kunnen verplegen. Als de patiënt bijvoorbeeld een arterielijn heeft, of de bloedsuiker moet worden gemeten, is de patiënt tijdelijk categorie 2 op dat moment. Binnenkort komen de lijsten die gebruikt worden om de patiënt te classificeren op www.icpan.org.

’s Middags was het de beurt aan Finn Radtke, arts en oprichter van the Safe Brain Initiative (SBI, www.safebraininitiative.com) , een initiatief dat onder andere als doel heeft het aantal patiënten dat een postoperatief delirium ontwikkelt, terug te dringen. Op de recovery ontwikkelt 10-40% van de patiënten al symptomen van een delier; ze zijn geagiteerd, gedesoriënteerd. Als deze symptomen zich direct na de operatie al manifesteren, is de kans heel groot dat de patiënt later ook daadwerkelijk in een delier belandt. Met hulp van een lijst van 18 onderwerpen (bijvoorbeeld: pijn, ponv, nuchterbeleid, angstreductie, stress, dag- en nachtritme, oriëntatie et cetera) die perioperatief werden gemonitord, werd het aantal patiënten met een delier met 50% teruggebracht. Zie ook het artikel in de vorige Waking Up: Wanneer je niet meer weet wie er aan je bed staat, door Matthijs Morsink.

Dag 3

De derde dag bestond uit een presentatie van Dr. Theofanis Fotis over Digitale gezondheidszorg. De digitale toepassingen in de gezondheidszorg nemen steeds meer toe. Er worden vele apps en apparaten ontwikkeld voor gebruik in de zorg, maar ziekenhuizen aarzelen nog om te investeren in digitale toepassingen. Er zijn allerlei gadgets op de markt om bijvoorbeeld stress te meten en te verlagen, non-invasieve glucosemeter, robot-knuffels voor baby’s en noem maar op.

Toch is men snel geneigd te zeggen dat het toch niet werkt en door de vele regels van de overheid duurt het lang voordat iets daadwerkelijk in de praktijk mag worden toegepast. Gezondheidswerkers

Gezondheidswerkers zijn tot nu toe weinig betrokken bij de ontwikkeling van nieuwe gadgets, waardoor deze onvoldoende aansluiten op de praktijk.  Er zijn meer innovators uit de praktijk nodig; meer training, scholing en onderzoek, ook op opleidingen dient meer aandacht te zijn voor digitale toepassingen en gadgets.

Als laatste kozen we voor de lezing van Meg Beturne, recovery verpleegkundige uit de VS. Zij ging in op de specifieke aspecten van het verplegen van patiënten met PTSS die een ingreep moeten ondergaan. Onder andere belangrijk zijn het reduceren van de vele geluiden: geen televisies, mobiele telefoons, geen onnodige prikkels. Ketamine en clonidine zijn goede middelen die de narcose voor patiënten met PTSS ook beter kunnen doen verlopen. Op de recovery is het belangrijk 1 op 1 te verplegen tot de patiënt helemaal goed wakker is en familie zo snel mogelijk erbij te laten zijn. Meg benadrukte dat een holistische benadering het beste werkt.

Aan het eind van de ochtend werd het congres afgesloten met een update van het bestuur van de internationale beroepsvereniging: Dr. Ulrica Nilsson uit Zweden trad onder andere toe tot het bestuur.

En werd als laatste de locatie van het volgende congres, over 2 jaar bekend gemaakt:…. Athene, Griekenland!

Weer wat dichter bij huis, dus hebben we hoop dat er dan misschien meer recovery verpleegkundigen uit Nederland zullen afreizen om dit inspirerende congres bij te wonen. Het is echt heel leuk en informatief om zo’n congres bij te wonen en in gesprek te komen met mensen die hetzelfde werk doen als jij, maar dan in een ander land! Engels is de voertaal en in de praktijk valt het mee om de lezingen te volgen.

Marian Nijholt (recovery verpleegkundige Antonius Ziekenhuis Sneek) en Simone v.d. Werf (recovery verpleegkundige Antonius Ziekenhuis Sneek en bestuurslid BRV)